Nöbetçi Eczaneler
Hem Türkiye hem de Küresel ekonomide zorlu bir yılı geride bıraktık. 2024 yılına Türkiye’de yüksek enflasyon ve yüksek faiz ortamında olumsuz bir ekonomik görünümle başlamıştık. Şimdi bakalım bu olumsuz görünüm değişmiş mi?
**
2024 yılına yüzde 65 ile başlayan enflasyon oranı Kasım ayına geldiğimizde yüzde 47 oldu. Yıl sonunu yüzde 45-46 gibi bir oranda bitireceğiz muhtemelen ve böylece bütün bir yıl boyunca enflasyonda 20 puanlık bir düşüş gerçekleşmiş olacak.
**
Buna göre, bütün parasal sıkılaşma önlemlerine rağmen dezenflasyon performansı zayıf kalmış oldu. Bunun temel nedenleri; kamu harcamalarındaki yüksek artış, enflasyon beklentilerinin devam etmesi ve hizmet enflasyonunun yüksek kalmasıydı.
**
2024 yılında sıklıkla politika faizi konuşuldu. Hatırlayalım, başta FED ve Avrupa Merkez Bankası olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankaları 2022 ve 2023 yıllarında faizleri artırırken TCMB tam tersine 2022 yılında faizleri düşürmüş ve 2023 yılının ortasına kadar düşük faiz politikası izlemişti. Yani onlar faizleri artırırken biz düşürmüştük.
**
2023 yılının ortalarından itibaren yeni ekonomi yönetimi ve merkez bankası başkanının göreve gelmesi ile birlikte politikalarda bir dönüş yaşanmıştı. Böylece gelişmiş ülkelerden çok daha sonra, yaklaşık bir buçuk sene sonra faiz oranlarını artırmaya başlamıştı.
**
İşte 2024 yılı geçen yıl girilen faiz artış patikasının devamı bir yıl oldu. Hatta Mart ayında politika faizi yüzde 50’ye yükseltildi ve Aralık ayında yüzde 47.5’e düşürüldü. Böylece yılın genelinde politika faizi yüksek tutulmuş oldu.
**
Bu arada gelişmiş ülke merkez bankalarının önemli bir kısmının 2024 yılının başlarından veya ilk yarısından itibaren faiz indirimlerine gittiklerinin altını çizelim.
**
Yüksek faiz ortamında başta tüketici kredileri olmak üzere bütün bireysel kredi faizleri de yükseldi. 2024 yılı adeta bankaların “bize kredi almaya gelmeyin gelirseniz de yüksek maliyetle alabilirsiniz” dediği bir yıl oldu. Hal böyle olunca hane halkları kredi kullanımlarını iyice kıstılar.
**
Döviz kurları tarafında ise; 2024, kurların enflasyonun altında arttığı bir yıldı. Yüksek faizler ile birlikte TL varlıkların cazip olması ve kur artışlarının kontrollü olması bunda ana etmen oldu. Böylece TL’nin reel değerlendiği bir yılı geride bırakmış olduk.
**
Türkiye ekonomisi 2024 yılı ikinci ve üçüncü çeyreğinde eksi büyüdü ve böylece teknik resesyona girdi. Genel olarak özel kesimin tüketim harcamalarının ve net ihracatın katkısının olduğu bir büyüme kompozisyonu çizdi. Uzun dönem ortalama büyüme oranı olan yüzde 4.5’ler seviyesinin altında büyüdü.
**
Büyümedeki zayıflığa bağlı olarak cari açıkta da bir düşme yaşandı. Mevcut verilere göre 2024 yılında yabancı sermaye girişi daha çok devlet tahvilleri kanalı ile oldu, hisse senetlerinden ise çıkış oldu. Bu dönemde, dikkat çekici bir gelişme de yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki portföy yatırımlarının önemli miktarlara ulaşmasıydı.
**
Kamu maliyesi tarafına baktığımızda ise 2024 yılı çok iyi geçmedi. Mali disiplin için önemli bir gösterge olan faiz dışı harcamalar reel olarak arttı. Bütçe açığında ise yine iç açıcı bir görünüm oluşmadı. Böylece; daha önce de sürekli dile getirdiğimiz gibi maliye politikasının dezenflasyon sürecine olan katkısı zayıf kalmış oldu.
**
Genel olarak baktığımızda 2024 yılı tüketicileri ve üreticileri memnun eden bir görüntü vermedi. Yaklaşık bir buçuk yıldır uygulanan yüksek faiz politikası alt ve üst gelir grubu arasındaki farkı iyice açtı.
**
Bireysel yatırımcılar için baktığımızda ise 2024 yılında altın alanlar ve bankaya mevduat yatıranlar sevindi, dövizde kalanlar kaybetti, hisse senedine yatırım yapanların ise yüzü çok gülmedi.
**
2025 yılında bizi neler bekliyor bunu bir başka yazıda anlatalım. Yeni yılın herkese sağlık, mutluluk ve huzur getirmesini diliyoruz.